Bizkalatza etxearen ilara berean Udaletxearen ezkerraldean, armarria daukan Goenaga etxea (16. zenbakia) ikus daiteke. Honek oso ohizkoa ez den ertzdun armarria dauka, eta bertan, "Armas de Goenaga" jartzen du. Azpian, egun aurrezki kutxa denean, bi zutabe toskanar ikus daitezke.

Testua prestatzen ari gara.

Gorrostaratzuko aisialdi-parkea.

Jose Ramon Andaren eskultura, brontze urtuz egina; hamar metro garai eta diametro desberdinak ditu, berrogeita hamar zentimetrotik metro bat eta hamar zentimetrora baitoaz. Obra bertikala da, kokatuta dagoen tokitik, Zumarraga eta Urretxuren lotune dugun Areizaga-Kalebarren enparantzatik, ezinbestez igarotzen diren ibilgailuei eragozpenik ez eragiteko propio diseinatua; gainera, obraren presentzia bera indartu egiten da kokapen berezi-berezi horretan.

Obrak goiko aldean erakusten duen ebaki sakonak kontraste handia egiten du oinarriarekin, eta egonkortasuna sekula galtzen ez duen arren, ikusten ari garenean hauskortasun sentsazioa eragiten digu, eta edozein unetan lurrera eroriko dela inondik ere. Beharbada, kokatu behar zuten enparantza eta toki geografikoari buruzko berri zehatzak eskuratu ondoren, bat egindako herri bien arteko harremanak gogora ditzakeen obra baten sinbologia eta esangura izan zitezkeen egilearen inkontzientean.

Areizaga-Kalebarren enparantzan bertan, eta Goruntz eskultura honen ondoan ematen zaio hasiera mendi-martxa honi.

Antiora doan bide zaharraren aldamenean kokaturiko baserria. Puntu erdiko bi arkuz osatutako atari zabal batez eta fatxadan harearriz landutako armarri batez hornitua dago. 1768. urtean erreformatua izan zen, baina Gurrutxagatarren zuhaitz genealogikoa 1524. urtea arte doa, baserrian gordeak diren zenbait agiriren arabera.

Euskal Herriko ibai-arroen ezaugarri hidrografiko eta topografikoek, eta bereziki Gipuzkoari dagozkionek, herrialde historiko honi energia hidroelektrikoa ustiatzeko kontuan hartzeko gaitasuna ematen diote. Ibai-arroen artean, Urola ibaiak baditu zenbait zentral hidroelektriko indarrean bere arroan, eta horietako zenbait ikusteko aukera badugu Iñaki Beitiaren omenezko mendi-martxan.

Bizkaia, Araba eta Gipuzkoan zentral hidroelektriko txikiek tradizio handia dute, bereziki industria-guneei lotuak izan eta nekazaritza-guneetan argindarra eramateko oinarria izan direlako. Dagoeneko XIX. mendeko azken urtez geroztik potentzia txikia eta ertaineko instalazioen bitartez behar zuten argindarra nork berak sortzen zuten enpresa ugari sortu zen.

Fenomeno hau XX. mendeko lehen herenean orokortu zen. Dena dela, 60. hamarkadatik aurrera, zentral hidroelektriko txikien eraikuntzak geldialdi nabaria izan zuen, zeren eta petrolioaren salneurri baxuak energia elektrikoa sortzeko zentral termikoen eraikuntzaren alde egin zuen. Horren ondorioz, zentral hidroelektriko txiki ugari itxi zuten, beren ustiapen kostuak handiegiak baitziren.

Petrolioaren krisiarekin, zentral hidroelektriko txikiak berriz agertuko ziren; era berean 80. hamarkadan 5.000 kVa bitarteko potentzia zuten zentral hidroelektriko txikien eraikuntza, handiagotzea edo egokitzapena espresuki babesten zituen Energiaren Kontserbaziorako 82/80 Legea indarrean sartu zen. Lege hau indarrean sartu ostean geldirik zeuden zentral hidroelektriko txiki ugari birgaitzen hasi zen baita ere lehendik zeuden instalazioak automatizatzen hain zuzen.

1980 eta 1994 urteen artean, 54 zentral hidroelektriko txiki birgaitu ziren. 1995. urtean 7 zentral txiki indarrean jarri ziren, eta 1996rako, beste 3 zentralen birgaitzea espero zen.

1995. urtean eguneratutako Zentral Hidroelektriko Txikien Inbentarioan jasotako datuen arabera , Urola ibai-arro ertainean (Azkoitiko Udal Barrutian) diren zentral hidroelektriko txikiak ondorengoak dira: Androndegi Z. H. (315 KW), Aizpurutxo Z. H. (250 KW), Errota-berri Z. H. (360 KW) eta Igarango bi zentral hidroelektrikoak (hurrenez hurren 264 eta 25 KW-koak). Urtez urte, martxaren ibilaldietan, ondoko zentralak ikusteko aukera izan dugu:

• IGARAN Z. H. (1)
  Zentrala birgaitu ondoren, berriz indarrean 1996ko urrian jarri zen. Turbina eta alternadore zaharrak aprobetxatu ziren eta koadro elektriko berriak jarri ziren, zentrala automatizatuz. I. taldeko turbinak ez du plakarik baina proiektuaren arabera 128 CV-ko potentzia dauka. Zentrala, Errota-berri Z. H.-a akoplaturik dagoen 13,8 kV-ko linea berera konektaturik dago. Ur-saltoa kontzesioaren paperetan ez zen ageri: berau 200 bat metrokoa da.

• IGARAN Z. H. (2)
  Zentrala autokontsumorako erabiltzen da, bertako bizilagunak etxera joatzen direnean erabiltzen baita (noizbehinkako erabilpena). Instalazioaren ekipamendua oso zaharra da. Egungo jabeak kontzesioaren transferentzia 1993an eskatu zuen. Kontzesioan ez zen ur-saltoa aipatu: berau 100 metrokoa da. Zentralaren potentzia kontzesioaren ageri ziren datuekin eta ur-saltoa 100 metroko garaiera duen datuarekin zenbatetsi zen.

Iturria: Bases para la elaboración de las directrices sobre el uso sostenible del agua en Gipuzkoa. Producción hidroeléctrica en Gipuzkoa. Diputación foral de Gipuzkoa.

Betetzeko.

Testua prestatzen ari gara.

Testua prestatzen ari gara.

Zumarragako alkate izandako musika konpositore honen izena daraman auzoan dagoen bustoa.

Gure herritik kanpo, eta Nazioarteko XXII. Biltzarraren himno eukaristikoa, "Cantemos al amor de los amores, cantemos al Señor" hura, konposatu zuelarik ospea izan zuen gizon heldua erakusten digu era figuratiboan. Beste hainbat koru-konposizio ere laga zigun, eta gaur egun euskal orfeoien errepertorietan diraute bizirik. "Bi eusko abesti" azpimarra dezakegu.